Carpoolen kennen we, en als het aan Firan ligt wordt cable pooling straks minstens zo populair. Bij cable pooling delen zonne- en windparken één elektriciteitsaansluiting – en dat levert allerlei voordelen op. Haike van de Vegte, manager bij Firan, geeft antwoord op de veelgestelde vragen.
We weten ondertussen wel dat carpooling goed is voor het klimaat en de economie. Door de auto te delen, rijden er minder auto’s op de weg. Dat scheelt CO2-uitstoot en vermindert files. Ook cable pooling levert maatschappelijke meerwaarde op. Daarbij maken meerdere partijen, zoals een zonne- en een windpark, gebruik van één aansluiting op het elektriciteitsnet. Dat maakt de productie en het verbruik van de schone energie efficiënt, betrouwbaar en betaalbaar.
Het wat en waarom van cable pooling
Het belang van innovaties zoals cable pooling neemt met de dag toe. Er komen steeds meer initiatieven om duurzame energie op te wekken, terwijl de capaciteit van het bestaande elektriciteitsnetwerk onder druk staat. Ontwikkelaars van zon- en windprojecten krijgen daardoor soms te maken met lange wachttijden en hoge kosten om te worden aangesloten op het net. Vervolgens bestaat ook nog eens het risico dat het elektriciteitsnet onvoldoende capaciteit heeft om alle opgewekte stroom gegarandeerd te transporteren.
Het vraagstuk wordt steeds actueler in het licht van de Nederlandse en internationale klimaatdoelstellingen. We hebben alle duurzame initiatieven hard nodig om de transitie naar een aardgasvrije gebouwde omgeving te versnellen en de doelen uit het Klimaatakkoord te halen. Cable pooling geeft een impuls aan de productie en distributie van schone energie – en levert daarmee een bijdrage aan de energietransitie.
Even de basis: welke oplossing biedt cable pooling voor ontwikkelaars van zonne- en windprojecten? Als de wind waait, schijnt de zon meestal niet. En andersom: op een zonovergoten dag waait het vaak niet. Het gevolg is dat de energie-infrastructuur niet volledig wordt gebruikt. Een windmolenpark benut gemiddeld dertig procent van de netaansluiting en een zonnepark slechts tien procent. Hier liggen enorme kansen om optimaal gebruik te maken van de energie uit zon en wind.
Cable pooling maakt het mogelijk om nabijgelegen wind- en zonneparken slim te koppelen: de energiebronnen worden dan op één netaansluiting aangesloten. Op die manier wordt de capaciteit van de elektriciteitskabel beter benut. Daardoor gaat er minder energie verloren en wordt de energievoorziening stabieler. Voor de ontwikkeling van netten voor zonne- en windmolenparken is dan ook geen netverzwaring nodig. Daarmee verbetert de businesscase: de ontwikkelaars besparen op de investeringskosten voor aansluitingen en aanpassingen op het traditionele net en de jaarlijkse kosten voor het gebruik ervan. Bovendien verminderen decentrale netten de verliezen tijdens het energietransport, vooral in vergelijking met aansluitingen op een verafgelegen onderstation.
Het concept van directe koppelingen dat aan de basis ligt van cable pooling is trouwens niet alleen mogelijk voor projecten met windenergie en zonnestroom. Met de techniek kan een nieuw wind- of zonnepark ook slim worden aangesloten op bijvoorbeeld een grote afnemer van elektriciteit, zoals een datacenter, fabriek of bedrijventerrein.
De drie meest gestelde vragen over cable pooling
Als specialist in nieuwe energie-infrastructuren werkt Firan aan de duurzame wereld van morgen. Over cable pooling krijgen we regelmatig vragen. We delen natuurlijk graag onze expertise, ervaring en visie. Daarom hier onze antwoorden op de meest gestelde vragen uit de praktijk.
1. Wanneer is cable pooling de oplossing?
Er zijn verschillende manieren om te bepalen of cable pooling geschikt is om (nieuwe) zonne- en windprojecten verder te brengen. Staat er al een windpark in de buurt van een nieuw te ontwikkelen zonnepark? Of andersom: is er grootschalige opwekking van zonne-energie in de nabije omgeving van een nieuw windproject? Bestaat de mogelijkheid om nabij een nieuw te ontwikkelen park een tweede gebied te realiseren? Is al bekend dat het dichtstbijzijnde onderstation van het openbare elektriciteitsnet ver weg ligt, of dat er onvoldoende capaciteit is?
Is één van deze vragen bevestigend te beantwoorden? Dan kan cable pooling uitkomst bieden.
2. Wat zijn de succesfactoren van cable pooling?
Er komen allerlei technische, organisatorische, juridische en financiële aspecten bij cable pooling kijken.
Bij zon- en windprojecten met twee of meer eigenaren is het allereerst belangrijk om te bepalen wie in de lead is voor de aansluiting op het hoofdnet. Het zogenoemde primaire park is namelijk het aanspreekpunt voor de administratieve en technische realisatie van de hoofdaansluiting met de netbeheerder. De afspraken met de andere energieproducenten worden vastgelegd in een aansluitcontract. Daarin wordt bijvoorbeeld geregeld wat er gebeurt als een van de partijen wordt afgeregeld. Op momenten waarop er overschotten zijn en de netcapaciteit dreigt te worden overschreden, wordt de levering van een van de producenten teruggeregeld. De partijen kunnen de compensatie van het verlies van inkomsten onderling regelen. Goede afspraken hierover zorgen voor een gezonde businesscase.
Eén van de juridische aandachtspunten bij cable pooling heeft te maken met de koppeling tussen de deelnemende wind- en zonneparken. De koppeling vindt plaats achter de aansluiting op het openbare elektriciteitsnet en daarom is er een speciale juridische constructie nodig. Bij de uitwerking hiervan spelen factoren mee zoals de verdeling over WOZ-objecten. Op welke locaties staan de zon- en windprojecten, en welke eigenaren zijn erbij betrokken? Specialisten zoals Firan helpen ontwikkelaars en eigenaren van zonne- en windprojecten om de juiste organisatorische en juridische randvoorwaarden te bepalen.
3. Welke goede praktijkvoorbeelden zijn er al?
Cable pooling is in Nederland sinds 2018 een realistische optie: sindsdien geldt een Codebesluit dat meerdere leveranciers op één netaansluiting mogelijk maakt. Daarnaast is er recent een amendement aangenomen dat ervoor zorgt dat cable pooling eenvoudiger toepasbaar wordt. Inmiddels zijn er bovendien diverse inspirerende projecten opgestart en gerealiseerd.
Voor de samenwerking tussen windpark Nijmegen-Betuwe en zonnepark De Grift heeft Firan het elektriciteitsnetwerk voor de vier windturbines zodanig ontworpen dat het zonnepark – met 17.000 zonnepanelen – straks via de bestaande aansluiting opereert. Dat maakt de realisatie sneller en goedkoper, en de toekomstige energieproductie betrouwbaar en efficiënt.
Uit een pilot bij een bedrijf in Franeker, dat is ontwikkeld door onze zusteronderneming Kenter, is gebleken dat een combinatie van een windmolen (met een vermogen van 900 kilowatt) en zonnepanelen (met een gezamenlijk vermogen van 512 kilowatt) uitstekend gebruik kan maken van één aansluiting (van 1 megawatt). Het blijkt in de praktijk zelden noodzakelijk om de zonnepanelen af te regelen omdat er tegelijkertijd veel wind- en zonne-energie wordt opgewekt. Met cable pooling kunnen de energieproducenten dus op een eenvoudige en betrouwbare manier energie leveren, zonder dat er extra kosten nodig zijn voor een tweede aansluiting.
Hoe ziet de toekomst van cable pooling eruit?
Firan werkt samen met gemeenten, projectontwikkelaars, woningbouwcoöperaties, energieproducenten en andere partners aan slimme energie-oplossingen. Onze netten voor warmte, koude, stoom, duurzame gassen, zonnestroom, windenergie en CO2 maken nieuwe en duurzame energie toegankelijk voor iedereen. Cable pooling is in onze visie een van de methoden om de energietransitie verder te brengen.
Firan geeft ontwikkelaars van zon- en windprojecten inzicht in de mogelijkheden van cable pooling en gaat als matchmaker actief op zoek naar potentiële samenwerkingsverbanden. Verder nemen we ook de ontwikkeling en realisatie van de decentrale aansluiting op ons. Bovendien zorgen we voor het regelsysteem om de energiestromen te beheren. Firan beschikt hiervoor over een uniek energiebesturingssysteem, Grid Control Software, dat de balans bewaakt tussen wind en zon achter de netaansluiting. De software is trouwens ook inzetbaar als er in een latere fase van het project uitbreidingen plaatsvinden, bijvoorbeeld als er energieopslag en waterstof worden toegevoegd. De duurzame wereld van morgen – daar zijn we klaar voor!
