De capaciteit van het Nederlandse elektriciteitsnet staat onder druk. Welke uitdagingen en oplossingen zijn er? In een recente kennissessie van Smart Energy NL deelde Haike van de Vegte van Firan de nieuwste inzichten over het potentieel van energy hubs.
De landelijke klimaatdoelstellingen en de ontwikkelingen rond de Regionale Energiestrategieën (RES) zorgen ervoor dat er in Nederland steeds meer duurzame energie wordt opgewekt. Tegelijkertijd doet de voortschrijdende elektrificatie de vraag naar duurzame stroom toenemen. Is er dan altijd voldoende capaciteit op het elektriciteitsnet om de energiestromen te transporteren, nu en in de toekomst?
Een overbelast elektriciteitsnet
Het thema netcapaciteit stond in maart centraal tijdens een online kennissessie van Smart Energy NL. Patrick Groenewoud van Krado, Rob Jacobs van L’Orel Consultancy en Haike van de Vegte van Firan vertelden onder leiding van Rik Luiten van Smart Energy NL over de actuele ontwikkelingen rond de groeiende transportschaarste.
Het belang en de meerwaarde van slimme netaansluitingen nemen alsmaar toe, benadrukte Van de Vegte, senior business developer bij Firan. “Wind- en zonneparken hebben in toenemende mate te maken met congestie en transportbeperkingen, en gemeenten en provincies zijn op zoek naar goede locaties voor de lokale opwek van duurzame energie. In 2020 was er op 250 locaties sprake van netcongestie. In sommige delen van het land kan de wachttijd voor een nieuwe netaansluiting oplopen tot zes jaar. De verwachting is dat in 2028 bijna de helft van het elektriciteitsnet overbelast is.”
Hans Grünfeld, directeur van VEMW, het kenniscentrum en de belangenbehartiger voor de zakelijke energie- en watergebruikers in Nederland, waarschuwde recent dat het elektriciteitsnetwerk een showstopper wordt voor de verduurzaming van het energieverbruik van grootverbruikers en voor de doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Van de Vegte: “Netbeheerders zijn hard aan de slag om de capaciteit te vergroten. Tegelijkertijd liggen er mogelijkheden voor marktpartijen om projecten met duurzame energie van de grond te brengen met lokale energienetwerken, zoals energy hubs.”
Voordelen voor de energietransitie
Een energy hub legt een slimme verbinding tussen de productie, de opslag, de conversie en het verbruik van duurzame energie. De aanpak creëert ruimte voor de duurzame groei van ondernemingen, bedrijventerreinen en industriegebieden, ook al is er sprake van (dreigende) netcongestie in de regio.
De inzet van energy hubs levert allerlei voordelen op – voor netbeheerders, ontwikkelaars van zon- en windparken, exploitanten van laadinfrastructuren en andere belangrijke spelers in de energietransitie.
“De lokale opslag en uitwisseling van duurzame energie geven de deelnemers aan een energy hub regie over de energievoorziening, en ondersteunen de groei van (snel)laders voor elektrisch vervoer. Dankzij de lokale oplossing is er niet altijd direct een nieuwe aansluiting op het gereguleerde elektriciteitsnet noodzakelijk. Dat vermindert de kosten en doorlooptijden voor de ontwikkeling van nieuwe projecten met duurzame energie en voorkomt onnodige uitbreiding van de netcapaciteit.”
Leren door te doen
De slimme lokale concepten zijn niet overal in Nederland de juiste oplossing, maar energy hubs zijn al met succes uitgewerkt in diverse projecten, liet Van de Vegte in zijn presentatie zien. “We zijn bijvoorbeeld nauw betrokken bij de verkenningen van Rijkswaterstaat naar de elektrische laadinfrastructuur voor verzorgingsplaatsen langs het hoofdwegennet. Verder leveren we een bijdrage aan onder andere een directe koppeling tussen zon- en windparken en grootverbruikers in De Mars in Zutphen, een van de grootste bedrijventerreinen van Gelderland. Daarnaast zijn we deelnemer aan het Europese POCITYF, dat een energiepositieve oplossing ontwikkelt rond sportcomplex De Meent in Alkmaar. We leren echt door te doen.” In Azewijn ondersteunt een slim energiemanagementsysteem de directe lijnverbinding tussen de steenfabriek van Wienerberger en het nabijgelegen zonnepark.
Modulaire opbouw
Veelbesproken vragen tijdens de kennissessie van Smart Energy NL gaan over de juiste tijd, plaats en partners voor de ontwikkeling van een energy hub. In hoeverre zijn de zoekgebieden van de RES leidend? Welke publieke en private partijen zijn aan zet? Waar ligt de meerwaarde voor verschillende partners? Wat zijn mogelijke showstoppers?
Firan is een betrouwbare partner voor de ontwikkeling van vernieuwende aanpakken zoals energy hubs. Met een slim energiemanagementsysteem regelen we de analyse, monitoring en sturing van de lokale energienetwerken.
Momenteel is er technisch veel meer mogelijk dan er juridisch is toegestaan, vertelde Van de Vegte tijdens de kennissessie. “Het is daarom van wezenlijk belang om allereerst de juridische situatie goed in kaart te brengen. Een quickscan kan daarover al snel uitsluitsel geven. Vervolgens wordt er ingezoomd op de technische en financiële randvoorwaarden. Ook de organisatorische aspecten spelen daarbij een rol. Waar liggen de verschillende taken en verantwoordelijkheden? Wat is het tijdspad? In het definitieve ontwerp worden deze aspecten allemaal meegenomen.” De modulaire opbouw van een energy hub maakt de oplossing flexibel en futureproof.
Stappenplan voor energy hubs
Van de Vegte vertelde in zijn presentatie over het stappenplan voor energy hubs, dat is ontwikkeld door Firan en Qirion. In het stappenplan staan de belangrijkste aandachtspunten voor het ontwerp en de realisatie van energy hubs. Aan bod komen onder andere thema’s zoals: de inventarisatie van de lokale energiebehoefte, de match tussen de actuele en toekomstige energieprofielen, de ontwikkeling van scenario’s voor de toekomst, de architectuur van het lokale energienet, de inrichting van een platform voor energiehandel, en de organisatie van de samenwerking.
De werkwijze van Firan is gebaseerd op onderzoeken en verkenningen van multidisciplinaire koploperprojecten met energy hubs, zoals concepten die zijn ontwikkeld voor smart city initiatieven en duurzame laadinfra-oplossingen voor verzorgingsplaatsen. “Elke situatie vraagt in zekere zin om maatwerk. In ons stappenplan schetsen we de kaders om altijd rekening mee te houden. Waar moeten we allemaal aan denken als we het hebben over de technische, financiële, organisatorische en juridische haalbaarheid? Wat is het actuele vertrekpunt en wat is er nodig om mee te bewegen met toekomstige ontwikkelingen? Onze werkwijze helpt om alle betrokken partijen bij elkaar te brengen, met een gezamenlijk perspectief en een gedeeld belang voor ogen. Zo ga je echt samen waarde creëren – en brengen we de energietransitie daadwerkelijk verder.”
Meer weten over vernieuwende energie-oplossingen?
Neem gerust contact met ons op.
