Ondernemers op het Kempisch Bedrijvenpark in Hapert maken gebruik van een energiehub. De lokale energieoplossing helpt de bedrijven om de activiteiten te verduurzamen én verder te laten groeien. Ondanks netcongestie. Wat zijn de ervaringen uit de praktijk? Wat zijn de lessen voor andere initiatieven voor energiehubs?
In het voorjaar van 2025 is de energiehub op het Kempisch Bedrijvenpark in het Brabantse Hapert officieel in gebruik genomen. Het is een mijlpaal voor bedrijven op de locatie, die daarmee beschikken over een werkende oplossing voor de gevolgen van het overbelaste elektriciteitsnetwerk.
Arnold van Triest is energiecoördinator van VDL Groep, dat momenteel met drie werkmaatschappijen is gevestigd op het Kempisch Bedrijvenpark. VDL Groep maakt de netcongestieproblematiek van dichtbij mee. “Bij een van onze locaties op het bedrijventerrein is er zonder energiehub onvoldoende transportcapaciteit om een nieuwe productielijn op te starten. Daarnaast kunnen we vanwege de netcongestie niet al onze plannen uitvoeren, zoals de vestiging van een nieuw bedrijf op het Kempisch Bedrijvenpark.”
Coöperatieve energiehub
Op het Kempisch Bedrijvenpark hebben achttien ondernemers een coöperatie opgericht om een energiehub te ontwikkelen en te exploiteren. De ondernemers regelen dan samen de energievoorziening, door onderling transportcapaciteit te delen. De energiehub combineert de opwek en het verbruik van energie, en brengt de lokale energiestromen in balans. Zo maken de samenwerkende bedrijven efficiënt gebruik van de beschikbare netcapaciteit.
Momenteel zijn er vijf bedrijven actief in de energiehub. De deelnemers, waaronder VDL, delen transportvermogen met elkaar. Van Triest: “Via de energiehub hebben we inzicht in de actuele energieprofielen en monitoren we de energiestromen. Een energiemanagementsysteem (EMS) van Tibo Energy zorgt voor sturing en optimalisatie. We weten daardoor zeker dat er steeds voldoende gezamenlijke capaciteit is om binnen de grenzen van de netaansluiting te blijven.”
Van concept tot realisatie
De energiehub voor het Kempisch Bedrijvenpark is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen ondernemers op het bedrijventerrein, netbeheerder Enexis, de provincie Noord-Brabant, gemeente Bladel en Firan.
“Er is een goede organisatie neergezet, die de bedrijven het vertrouwen geeft in een collectieve oplossing voor de gevolgen van de netcongestie,” zegt Gijs Gooren, beleidsmedewerker energietransitie bij gemeente Bladel. “Binnen de coöperatie is veel kennis opgebouwd. Dat versterkt het onderlinge vertrouwen. Je merkt dat bedrijven daardoor de voordelen van een collectieve oplossing inzien.”
“Ook bedrijven die nu nog voldoende capaciteit hebben, kunnen in de toekomst tegen de grenzen van hun aansluiting aanlopen. Dat besef creëert een gedeeld belang om met je buren samen te werken”, licht Gooren toe. De coöperatie op het Kempisch Bedrijvenpark geeft de ondernemers nu de praktische ondersteuning om de gezamenlijke doelen te behalen. “Als gemeente nemen we daarin een actieve rol. We brengen partijen samen, zorgen dat de juiste expertise aan tafel zit en begeleiden het proces. Daarnaast dragen we met een jaarlijkse subsidie bij aan een sterke samenwerking.”
Een oplossing op maat
Firan was vanaf de start betrokken bij het project, vertelt André Simonse. “In de verkennende fase stonden het haalbaarheidsonderzoek, de financiële modellen en de technische ontwerpen voor de energiehub centraal. De Energy Hub Configurator van Firan rekende verschillende scenario’s door. Daarmee maakten de deelnemende bedrijven een weloverwogen keuze voor het ontwerp van de energiehub. Zodat er een oplossing komt die precies aansluit op de gezamenlijke doelstellingen en de individuele wensen.”
“Vervolgens begeleidden we alle stappen die je doorloopt om een energiehub daadwerkelijk te realiseren”, voegt Simonse toe. “Denk aan de afspraken, contracten en assets die nodig zijn voor de onderlinge energie-uitwisseling en voor de overeenkomsten met de netbeheerder.” Firan was ook de verbindende schakel tussen de verschillende partijen die zijn betrokken bij de realisatie van een energiehub. Bijvoorbeeld als het gaat om de selectiecriteria voor een overkoepelend energiemanagementsysteem.
Elke seconde optimaal in balans
Tibo Energy heeft de realisatie van het EMS voor de energiehub op zich genomen. Jeroen Althusius, een van de oprichters van Tibo Energy: “Bij de deelnemers zijn lokale gateways geplaatst, die zijn verbonden met ons overkoepelende softwaresysteem. Daarmee verzamelen we realtime data over de assets van de energiehub, zoals warmtepompen, PV-installaties, batterijen en e-laadpunten. In combinatie met forecasting brengt het EMS continu het verbruik en de opwek van energie optimaal in balans.”
Het uitgangspunt van het EMS is dat de energiehub voldoet aan de doelstellingen die de deelnemers op basis van de scenario’s van de Energy Hub Configurator met elkaar hebben afgesproken. “Tibo EMS maakt gebruik van Artificial Intelligence (AI), die ervoor zorgt dat de energiehub elke seconde rekening houdt met het energieverbruik en de collectieve capaciteit van de netaansluiting. Daardoor beschikken de deelnemers aan de energiehub over meer flexibel vermogen. Het vermogen is dynamisch inzetbaar voor de uitbreiding van bedrijfsactiviteiten, de elektrificatie van de warmtevoorziening en vervoermiddelen, en de verduurzaming van het energieverbruik.”
Samenwerken aan succes
“Externe ondersteuning van een expert is onmisbaar”, zegt Van Triest over een van de lessen uit de ontwikkeling van de energiehub op het Kempisch Bedrijvenpark. “Het is belangrijk dat er een professionele, onafhankelijke deskundige meedoet aan een project. Een partij die de materie en het stakeholderveld van energiehubs heel goed kent, zoals Firan, is in staat om alle acties en afspraken in goede banen te leiden.”
Een aandachtspunt in de realisatie- en exploitatiefasen is dat de samenwerkende ondernemingen over voldoende kennis en capaciteit beschikken om de energiehub goed draaiende te houden. Van Triest: “Er komen in de praktijk onvermijdelijk nieuwe uitdagingen. Gemeente Bladel is nog nauw betrokken, onder meer om de afspraken met verschillende stakeholders te coördineren. De coöperatie moet ook zelf aan de slag.”
Ter ondersteuning van de energiecoöperatie van het Kempisch Bedrijventerrein is Tibo Energy voor de lange termijn verbonden aan de energiehub. Althusius: “Dankzij het werk van Firan ligt er een fundament voor een coöperatieve oplossing die recht doet aan de behoeften en belangen van de ondernemers op het bedrijventerrein. De deelnemers hebben de zekerheid van een betrouwbare energiehub, met een goede businesscase en een eerlijk en transparant verdienmodel. Het enthousiasme van de vijf koplopers die als eerste zijn aangesloten op de energiehub is daarbij een belangrijke succesfactor. Net als het commitment van de ondernemersvereniging en de gemeente.”
“Je hebt echt alle partijen nodig om een energiehub tot een succes te maken. Van de gemeente en provincie tot de netbeheerder en de EMS-leverancier”, vult Van Triest aan. “Er is nog geen standaardaanpak voor energiehubs, en in het gehele traject van ontwikkeling tot exploitatie leren we al doende wat werkt. Het is fijn dat we hier alle partijen aan boord hebben en dat iedereen een bijdrage levert. Vanuit de positieve instelling dat we elkaars belangen respecteren en samen zoeken naar een werkwijze die voor iedereen acceptabel en haalbaar is. Samen komen we er wel uit.”
Stap voor stap
Gemeente Bladel deelt de ervaringen uit Hapert actief met andere gemeenten en via het Kennisplatform Energiehubs. Gooren: “Een belangrijke les is dat je de voortgang stevig moet bewaken en dat je verder komt met open gesprekken. Op het Kempisch Bedrijvenpark zijn veel ondernemersbijeenkomsten georganiseerd. Zo leer je elkaar beter kennen en groeit het wederzijds begrip. Daarnaast geven keukentafelgesprekken de ruimte om mogelijkheden in detail toe te lichten en bedrijfsspecifieke vragen te beantwoorden. In een taal die ondernemers aanspreekt.”
Via een nauwe samenwerking met verschillende partijen ondersteunt Firan de verdere ontwikkeling van energiehubs in Nederland. Simonse: “We kijken iteratief naar de stappen die nodig zijn om te komen tot een energiehub die voor iedereen waarde toevoegt. Belangrijk is daarbij dat je het gezamenlijke einddoel scherp in zicht houdt en tegelijkertijd steeds de ondernemers betrekt bij de fasen die je doorloopt.”
Gooren vult aan: “Voor alle initiatieven voor energiehubs in Nederland geldt dat er veel werk verzet moet worden om zo’n vernieuwende oplossing te realiseren. In eerste instantie draait het erom dat het werkt voor de pioniers. Deze koplopers enthousiasmeren vervolgens de andere bedrijven. Zo ontstaan stap voor stap eigenaarschap en vertrouwen, en dat zijn de belangrijkste succesfactoren voor elke energiehub.”
