
De Nederlandse waterstofketen voor de verduurzaming van de energie-intensieve industrie is volop in ontwikkeling. Wat zijn de uitdagingen en opties voor ondernemingen die gebruik willen maken van waterstof? Benjamin Pilzer van Firan en Constantijn Cox van regionale ontwikkelingsmaatschappij Oost NL geven handreikingen voor de praktijk.
De industrie is verantwoordelijk voor zo’n 25 procent van de totale CO2-uitstoot van Nederland. Er wordt gewerkt aan de reductie van de inzet van aardgas en aan verduurzaming en elektrificatie van industriële processen. Er ligt een groot potentieel voor waterstof als energiedrager, met name voor activiteiten en processen waarvoor een hoge temperatuur nodig is. Met de ontwikkeling van Waterstofnetwerk Nederland van Hynetwork krijgen industriële clusters geleidelijk toegang tot een landelijke waterstofinfrastructuur, dat stapsgewijs wordt gerealiseerd en naar verwachting na 2033 helemaal klaar is.
Lokale en regionale kansen
“De komende vijf tot tien jaar is er op regionaal niveau al heel veel te doen met waterstof”, zegt Constantijn Cox, projectmanager energie bij Oost NL, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Oost-Nederland. “Er is geen enkele reden voor de industrie om te wachten totdat het nationale waterstofnetwerk er is. Aardgas is voor grootzakelijke bedrijven met langlopende energiecontracten misschien nu nog betaalbaar. Maar de gasprijzen gaan zeker stijgen. Als je slim bent, dan zorg je op korte termijn voor een duurzaam alternatief. Met name voor de energie-intensieve industrie die gebruik maakt van hoge temperatuur processen is waterstof dan een kansrijke optie.”
Er zijn al steeds meer initiatieven voor waterstofdistributienetten rond grote industriegebieden, bedrijventerreinen en havens, vertelt Benjamin Pilzer, senior business developer bij Firan.
“De lokale en regionale netwerken zijn in de toekomst te verbinden met het nationale waterstofnetwerk van Hynetwork Services. In de tussentijd zijn er allerlei projecten en verbindingen mogelijk. Een waterstofdistributienet draait in essentie om de verbinding tussen producenten en leveranciers van waterstof en de ondernemingen die ervan gebruik maken.”
“Een infrastructuur waarop in eerste instantie enkele grote partijen zijn aangesloten, is stap voor stap door te ontwikkelen tot een fijnmazig netwerk met verschillende aanbieders, opslagfaciliteiten, vervoersvoorzieningen en afnemers. Een aansluiting op een lokaal of regionaal waterstofnet is daarmee een betrouwbare en toekomstbestendige oplossing.”
Graadmeters voor succes
Financiële factoren zijn voor veel ondernemingen een belangrijk onderdeel van de afweging om stappen te zetten naar de aansluiting op een waterstofnetwerk. Cox: “De kosten voor de overstap naar waterstof is voor veel plannen en projecten een graadmeter voor succes. De kostprijs van aardgas ligt momenteel in vergelijking met waterstof een stuk lager. Daarnaast betekent de inzet van waterstof in een bedrijf soms een aanpassing van installaties, apparaten en leidingen. Je kijkt dan in het gehele bedrijfsproces naar de mogelijke consequenties van de vervanging van aardgas door waterstof. De kosten voor aanpassingen zijn van invloed op het investeringsbesluit.”
“Ondernemers stellen ook vaak de vraag: waar komt de waterstof voor de Nederlandse industrie vandaan? Is er – nu en straks – voldoende (duurzame) waterstof om te voldoen aan onze vraag?”, voegt Pilzer toe. “De Nederlandse energie-infrastructuur is een van de meest betrouwbare ter wereld, en we zijn gewend dat er altijd gas en elektriciteit is. Voor de succesvolle realisatie van waterstofprojecten is zekerheid over het aanbod dan ook essentieel.”
Firan ontwikkelt, realiseert en exploiteert regionale waterstofdistributienetten die toegankelijk zijn voor diverse aanbieders en afnemers. Pilzer: “De diversiteit aan producenten en importeurs is belangrijk voor een betrouwbaar netwerk waarin vraag en aanbod steeds in balans zijn. Naast de inzet van elektrolysers is soms ook import nodig, bijvoorbeeld van vloeibare waterstof die wordt geproduceerd met zonne-energie.” In Nederland zijn al partijen actief die waterstof binden aan een vloeistof, een zogenoemde LOHC, wat het transport vereenvoudigt.
Stabiele beschikbaarheid van waterstof
Een voorbeeld van de inzet op verschillende soorten waterstof is te vinden In het Amsterdamse havengebied. “Firan werkt er samen met Port of Amsterdam aan de ontwikkeling van een waterstofdistributienetwerk dat open staat voor ondernemingen die waterstof willen gebruiken en/of produceren”, vertelt Pilzer. “De betrokkenheid van verschillende producenten, importeurs en leveranciers zorgt voor de stabiele beschikbaarheid aan waterstof.” Het lokale waterstofnetwerk wordt zodanig ontworpen dat de infrastructuur is te verbinden met het Waterstofnetwerk Noordzeekanaalgebied. Het regionale waterstofnet sluit vervolgens aan op het landelijke waterstofnetwerk.
Winnen met waterstof
Waterstof is een relatief nieuwe energiedrager, en daarom staan ondernemingen soms aarzelend tegenover de overstap naar een waterstof, ziet Cox. “Early adopters zoals in Amsterdam laten zien dat de toepassing van waterstof helemaal niet zo spannend is. Dat is inspirerend voor andere locaties. Goed voorbeeld doet goed volgen.”
Zo’n goed voorbeeld ziet Cox ook in de regio Deventer. Daar zijn Oost NL en Firan betrokken bij GROHW (kort voor: GReen Oxygen Hydrogen en WasteHeat) om een lokale waterstofketen voor productie en verbruik tot stand te brengen. De samenwerkende partijen ontwikkelen een waterstofnetwerk voor grote ondernemingen én MKB-bedrijven op verschillende industriegebieden in en rond Deventer. Nefit Bosch, een van de ondernemingen op bedrijventerrein Kloosterlanden, wordt in 2024 de eerste gebruiker van het waterstofnetwerk. Daarna start de aanleg van de infrastructuur om ook andere ondernemingen aan te sluiten.
“Er is voor ondernemingen gewoon veel te winnen bij een aansluiting op een waterstofdistributienetwerk”, benadrukt Cox. “In sectoren zoals het groot grond verzet en het transport is de vervanging van fossiele brandstoffen door duurzame alternatieven echt van strategisch belang. Je ziet bijvoorbeeld al dat in aanbestedingen emissieloos werken steeds vaker een eis is. De inzet van groene waterstof is dan een van de duurzame opties die essentieel zijn voor het voortbestaan van de organisatie.”
Pilzer ziet dat de drukte op het gereguleerde elektriciteitsnet de relevantie van waterstofoplossingen extra vergroot. “Ondernemingen die willen elektrificeren, kunnen vanwege netcongestie niet altijd de daarvoor vereiste netaansluiting krijgen. Waterstof opent dan nieuwe perspectieven, vooral voor de energie-intensieve industrie.”
Maatschappelijke waarden
Een decentrale aanpak is in deze fase van de energietransitie heel logisch, aldus Cox. “Het duurt nog enkele jaren voordat het landelijke waterstofnetwerk operationeel is. We kunnen nu al vanuit kleinschalige initiatieven de beweging naar verduurzaming van de industrie in gang zetten. De infrastructuur voor het transport van waterstof is daarbij cruciaal. Als er eenmaal een robuuste leiding ligt, dan is de kans veel groter dat bedrijven erop aansluiten.”
Cox ziet daarbij een belangrijke rol voor publieke partijen zoals Oost NL en Firan. “Samenwerking via een gecoördineerde aanpak is noodzakelijk om waterstofprojecten te versnellen. Oost NL wil, net als we al doen bij warmtenetten, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van waterstofinfrastructuren. De participatie van publieke partners betekent dat maatschappelijke waarden voor de lange termijn zijn geborgd. Dat commitment kan de markt ook het vertrouwen geven dat de oplossing goed werkt voor alle betrokkenen, nu en in de toekomst.”
Meer weten over duurzame waterstofoplossingen?
Firan is specialist in infrastructuren voor warmte, koude, waterstof, duurzame gassen en zonne- en windenergie. Samen met gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars en andere partners werken we aan slimme energie-oplossingen voor ondernemingen, bedrijventerreinen en industriegebieden.
Onze waterstofnetwerken maken het mogelijk voor ondernemingen om door te groeien en om de activiteiten en vervoermiddelen (verder) te verduurzamen. Neem voor meer informatie over de mogelijkheden van integrale oplossingen met een glansrol voor waterstof gerust contact met ons op.
Business Developer – Meer over Benjamin
Inschrijven nieuwsbrief
Schrijf u in op onze maandelijkse updates en blijf op de hoogte van onze projecten.