Joost Ruissen, projectleider nieuwbouw en renovatie bij Pré Wonen: “We vergelijken die gasloze horizon in 2050 met een marathon. Een marathon die we vooral voor de huurder lopen. We willen zo veel mogelijk zelf meebepalen hoe we die finish gaan halen. Zo kiezen we ervoor om de eerste 10 km niet te gaan sprinten. Dan halen wij de resterende 32 km niet op een efficiënte manier.”
Woningcorporaties zijn voor veel partijen een logisch eerste aanspreekpunt in de energietransitie. Grote hoeveelheden, vaak gestapelde woningen zorgen ervoor dat het wenselijk is om hen in een vroeg stadium van ontwikkeling te betrekken bij het proces. Maar hoe kijken woningcorporaties zelf aan tegen de opgave van de overgang naar aardgasvrij wonen?
Een gesprek met Joost Ruissen, projectleider bij Pré Wonen. Hij is mede-verantwoordelijk voor projecten vanaf ontwerp tot oplevering. Sinds 2012 is hij de spil tussen Pré Wonen, Firan en de gemeente Haarlem, voor het collectief warmtenet in Schalkwijk.
Wat betekenen de energietransitie en verduurzaming van woningen voor Pré Wonen?
“Voor de overheid zijn we als corporaties een makkelijk aanspreekpunt, maar dat mag niet beteken dat onze huurders de zwaarste lasten dragen in de energietransitie. Onze kerntaak is om betaalbare en goede woningen te bieden aan mensen met een smalle beurs. Een tweede taak is een verduurzamingsopgave. En die volgorde is belangrijk voor de juiste keuzes. We streven naar nul aardgasgebruik in 2050, zolang dit maar niet ten koste gaat van onze kernactiviteit.
Terugdringen en verduurzaming van ons energiegebruik past bij onze duurzame ambitie. Aansluiting op een duurzaam warmtenet kan daaraan fors bijdragen. We waarderen daarbij de optie van aardwarmte als bron boven restwarmte. Zo hoeven er geen fossiele brandstoffen gebruikt te worden.”
Hoe gaan jullie de eindstreep halen?
“Net als andere corporaties kennen we de opgave om een gemiddeld energielabel B te hebben in 2021. Hoewel onze planning uitgaat van 2025, halen we waarschijnlijk 2023. Binnen Pré Wonen vergelijken we die gasloze horizon in 2050 met een marathon. Dit betekent dat we ervoor kiezen om de eerste 10 km niet te gaan sprinten. Dan halen wij de resterende 32 km niet op een efficiënte manier. Tevens stellen we onszelf de vraag met welk deel van ons bezit we met welke opties aanpakken. Daarbij krijgen we graag advies van en werken samen met partijen die ons daarbij kunnen helpen. Die rol heeft Firan bij het warmtenet Schalkwijk.”
“Het verloop van onze marathon wordt bepaald met de eindstreep in het vizier. Zo hebben we de routekaart CO2-neutraal 2050 van Aedes ingevuld en constateerden we dat voor hoogbouw een warmtenet bijna altijd de beste oplossing is. Maar voordat we aan de slag gaan en grootschalig investeren in het gasloos maken van zo’n complex, kijken we naar de toekomst en onze meerjarenonderhoudsplannen en bespreken we intern of het desbetreffende complex er in 2050 nog wel staat. Dat betekent soms dat we nu complexen niet aanpakken om straks direct grote stappen te maken. Zo gaan we door ons hele bezit. Staat het nog 20 jaar en is aansluiting op een warmtenet gemakkelijk, dan doen we het. Maar als er veel ingrepen moeten plaatsvinden dan maken we een kritische afweging.”
Welke randvoorwaarden vinden jullie belangrijk?
“We rennen de marathon met het huurdersbelang voor ogen. Als een warmtenet zorgt dat ons bezit aardgasvrij kan worden willen we in gesprek. We hebben nu onze warmtevoorziening met cv-ketels zo geregeld dat huurders zo laag mogelijk kosten hebben. Bij een warmtenet geldt het wettelijke ‘Niet meer Dan Anders principe’. Dat zou voor onze huurders duurder kunnen uitpakken dan de huidige situatie. De betaalbaarheid voor huurders is dan een belangrijk gesprekspunt. Verder moet de invoering ook geen andere nadelen opleveren in installatie en onderhoud.
Het kan natuurlijk dat de randvoorwaarden van buiten veranderen. De overheid kan aanvullende eisen stellen of energie zwaarder fiscaal belasten, etc. In dat geval moeten we onze route misschien wijzigen.”
Hoe ervaart Pré Wonen de samenwerking met Firan bij het warmtenet Schalkwijk?
De projectorganisatie voor Warmtenet Schalkwijk bestaat uit medewerkers van corporaties (Pré Wonen, Elan Wonen en Ymere), de gemeente en Firan. De samenwerking verloopt prettig. “We staan soms tegenover elkaar vanwege de verschillende belangen. De gemeente zit anders in dit project dan wij. Maar dat zorgt er juist voor dat iedereen zijn behoeftes goed uitspreekt. Zo’n proces kost tijd, we begonnen in 2012 en zijn nu bijna zover dat de schop de grond in kan.”
“Omdat Firan een dochter is van netwerkbedrijf Alliander, gaan we ervan uit dat Firan minder commercieel is dan marktpartijen. Verder willen we zelf geen warmtenet-ontwikkelaar, -investeerder of energieleverancier zijn, dat past niet bij onze kerntaak. We stellen ons richting Firan vooral op als potentiële klant namens onze huurders. Maar dan wel een coöperatieve klant: we willen het aanbod mee vormgeven en leveren informatie aan over ons bezit.”
Hoe betrekt Pré Wonen de huurders bij de warmtenetaansluiting?
“We doen dit voor onze huurders. Goede communicatie is hierbij essentieel. We zijn al 6 jaar bezig met deze ontwikkeling. Tijdens dit proces hebben we onze huurders al algemene informatie over warmtenetten gegeven. Nu het concreet wordt, gaan we de huurders actief informeren. De gemeente heeft recent een brief gestuurd naar alle inwoners van Meerwijk (deelwijk van Schalkwijk). Daarna informeren we bewoners per complex, net als bij een gewone renovatie. Bij aanpassing in de woning, moet 70% van de huurders daarmee instemmen. Deze instemming is niet strikt noodzakelijk indien alleen de collectieve verwarming verandert, maar natuurlijk informeren we hen wel.”
Wat merkt de huurder van een warmtenet?
“Er komt een andere manier van afrekenen van de warmte voor alle huurders, namelijk met de warmteleverancier. Bij woningen waar nu al collectieve ketels zijn, gaat de huurder geen praktische verschillen merken. Het gebruiksgemak zal hetzelfde zijn. Waar individuele ketels staan, heeft een huurder wel wat overlast bij de aanleg en wint hij niet direct op comfort. Bijkomend voordeel is meer veiligheid in de woning: er is geen gas, dus geen explosie- of koolmonoxidegevaar. Als ook kookgas verplicht uit de woning verdwijnt, vinden sommige bewoners dat vervelend. Het zou fijn zijn om dat te faseren.”
Wat zijn tips voor andere corporaties?
- “Blijf bij jezelf, bij je kerntaak: zorgen voor betaalbare woningen voor wie dat nodig heeft.
- Ga niet sprinten, maar pas je strategie aan met de einddoelen voor ogen.
- Grijp wel de kansen die voorbij komen, ook als dit niet direct past bij de meerjarenonderhoudsplannen. Een warmtenet kan veel bijdragen aan de verduurzaming van het bezit.
- Houd goed contact met de gemeente en vraag duidelijkheid over de warmteplannen: welke wijken gaan het eerst van het gas af?”
Joost Ruissen, projectleider nieuwbouw en renovatie bij Pré Wonen
Pré Wonen heeft 13.000 woningen in Haarlem, Beverwijk, e.o., 60% gestapelde bouw. Het is een middelgrote corporatie. De corporatie kenmerkt zich door de trefwoorden ‘realistisch en praktisch’, met een duidelijke focus op het gebied van verduurzamen, waarbij het credo minder praten en meer doen hoog in het vaandel staat.
In Schalkwijk waar het warmtenet Schalkwijk komt, heeft Pré Wonen 2.520 hoogbouwwoningen en 835 laagbouw woningen, grotendeels gebouwd in jaren ’70. Het gemiddelde energielabel is C (energie-index 1,63).
