Waterstof is een belangrijker pijler van de energietransitie. Benjamin Pilzer, business developer bij Firan, ziet waterstofnetwerken als onmisbare springplank naar de grootschalige toepassing van waterstof.
Volgens het Klimaatakkoord en de kabinetsvisie op waterstof zijn CO2-vrije gassen een onmisbare schakel in de transitie naar een duurzame energievoorziening. Voor onder meer industriële clusters, havens en de transportsector is groene waterstof een cruciaal onderdeel van verduurzaming.
De Nederlandse overheid stimuleert de opschaling en innovatie van waterstoftoepassingen, onder andere door de ondersteuning van de zogenoemde backbone van Gasunie. Het landelijke waterstofnet maakt het straks mogelijk om regionale netwerken te verbinden met een duurzame, betrouwbare en betaalbare energie-infrastructuur. Net als de aardgas- en elektriciteitsnetten die er nu al zijn.
Slimme waterstofnetwerken
Mede vanwege de klimaatdoelstellingen en de toenemende druk op (grote) ondernemingen om vaart te maken met verduurzaming, ontstaat er steeds meer vraag naar waterstof. De trend wordt versterkt door de (dreigende) congestie op het elektriciteitsnet. Daarnaast spelen de effecten van de oorlog in Oekraïne mee, waardoor gaslevering onder druk staat en prijzen sterk variëren. In Europa wordt in hoog tempo gezocht naar oplossingen voor een betrouwbare energievoorziening die minder afhankelijk is van de internationale markt.
Voor steeds meer bedrijventerreinen en industriegebieden zet de drukte op het elektriciteitsnet een rem op de uitbreiding van activiteiten en op de verduurzaming van de energievoorziening en de vervoermiddelen. Bovendien worden ondernemingen in toenemende mate geconfronteerd met forse prijsstijgingen voor energie.
Regionale waterstofnetwerken zijn een belangrijk onderdeel van de oplossingen voor de groeiende markt voor duurzame energie en de toenemende drukte op het elektriciteitsnet. Een elektrolyzer zet dan lokaal opgewekte duurzame stroom, zoals zon- en windenergie, om naar waterstof. Daarnaast wordt waterstof benut in lokale energienetwerken zoals energy hubs. Een energy hub combineert productie, conversie, opslag en distributie van waterstof (en eventuele andere energiebronnen en -dragers), en een slim energiemanagementsysteem zorgt dat alle energiestromen in balans zijn. Zo ontstaat een efficiënt, betrouwbaar en veilig energiesysteem met een glansrol voor waterstof.
Grid Control Platform van Firan
Met het Grid Control Platform ontstaat real-time inzicht in de productie, de opslag en de levering van de lokale energie. Het systeem brengt vraag en aanbod automatisch in balans en geeft de betrokkenen de mogelijkheid om in te spelen op pieken en dalen in de duurzame opwek, de lokale afname, de netcapaciteit en de energiemarkt.
Op weg naar het energiesysteem van vandaag en morgen
Firan ziet de inzet van waterstof als een veelbelovende ontwikkeling voor het energiesysteem van vandaag en morgen. Als onderdeel van de Alliander-groep werken we aan duurzame waterstofnetwerken die open staan voor verschillende aanbieders en gebruikers. We ontwikkelen, realiseren en exploiteren infrastructuren voor efficiënte, veilige en betrouwbare waterstoftoepassingen.
Infra-oplossingen met waterstof maken vooral het verschil voor industriegebieden, bedrijventerreinen, havens en de industriële clusters in onder meer Rotterdam-Rijnmond, Groningen en Zeeland. Daarnaast zijn waterstofoplossingen toepasbaar voor voorzieningen voor elektrisch vervoer, waaronder vrachtauto’s en schepen. Daarbij wordt steeds een lokale afweging gemaakt tussen elektrificatie en de inzet van groene gassen zoals waterstof. De waterstofnetwerken dragen bij aan het beperken van netcongestie, en creëren een alternatief voor de elektrificatie van hoge temperatuur warmte. Waterstof is ook in staat om de energie-intensieve industrie op een efficiënte manier te voorzien van hoge temperatuur warmte. De opslag van waterstof maakt het daarbij mogelijk om seizoensverschillen tussen de productie en het verbruik van zon- en windenergie te overbruggen.
We weten in Nederland steeds beter wanneer, waar en hoe waterstof een plek krijgt in het energiesysteem van de toekomst. Zo wordt de landelijke backbone tussen 2025 en 2030 gerealiseerd, en vinden vervolgens de koppelingen van regionale waterstofnetwerken plaats.
Daarnaast is het duidelijk dat groene waterstof een belangrijke rol gaat spelen in onze energievoorziening. Daarom zijn er momenteel allerlei pilots en praktijkgerichte onderzoeksprojecten waarmee netbeheerders en andere hoofdrolspelers in de energietransitie ervaring opdoen met waterstoftoepassingen.
Een van de projecten die al een concrete invulling geeft aan waterstofnetwerken is te vinden in het haven- en industriegebied in Amsterdam. Firan en Port of Amsterdam werken daar aan een waterstofdistributienet voor verschillende producenten en afnemers. Het netwerk is op termijn te verbinden met het Waterstofnetwerk Noordzeekanaalgebied en vervolgens ook met de landelijke backbone.
Samenwerken voor succes
Technisch gezien is de toepassing van waterstof al goed mogelijk. De grote uitdaging ligt in de organisatie van het gehele netwerk dat nodig is om alle onderdelen – van de productie en het transport tot de distributie en het gebruik – op elkaar af te stemmen. De nauwe samenwerking van alle betrokkenen is een basisvoorwaarde om een initiatief tot een succesvol project te maken. Daarnaast is er een sterk en langlopend commitment nodig. De aanleg van een waterstofdistributienet is geen quick fix maar een meerjarenproject. Daarvoor zijn een stevige financiële basis en een gedeeld langetermijnperspectief op de duurzame doelstellingen vereist.
De grote belangstelling voor het potentieel van waterstof voor de energietransitie is een positieve stimulans voor de vernieuwende initiatieven die nu worden genomen om er daadwerkelijk in de praktijk mee aan de slag te gaan. Er ligt geen one-size-fits-all aanpak klaar, maar er is wel steeds meer kennis over de ideale oplossingen. Zo kunnen we de potentiële opwek en afname op een specifieke locatie inmiddels goed inzichtelijk maken. We zien ook steeds meer consortia van ondernemingen ontstaan, die de samenwerking opzoeken en expertise ontwikkelen en delen.
Meters maken
De komende drie tot vijf jaar gaat er vast en zeker veel gebeuren rond waterstof. De landelijke ambities op het gebied van waterstof, de groeiende investeringen in energie-infrastructuren en de komst van nieuwe wet- en regelgeving spelen daarbij een sleutelrol.
Lokale en regionale waterstofnetwerken zijn belangrijke antwoorden op de aanhoudende vraag van ondernemingen naar een duurzame, betrouwbare en betaalbare energie-oplossing. De aanpak legt de basis voor toekomstige aansluitingen op het nationale netwerk, waarmee daadwerkelijk een opschaling mogelijk wordt. Zo maken we stap voor stap echt meters met de benutting van waterstof voor de energietransitie.
