Vooruitlopend op de komst van het nationale waterstofnetwerk wordt er in Nederland gewerkt aan regionale waterstofdistributienetten rond grote industriegebieden en bedrijventerreinen. Benjamin Pilzer van Firan geeft antwoorden op de drie veel gestelde vragen van ondernemingen die waterstof willen inzetten voor duurzame groei.
Nederland staat voor de opgave om het energiesysteem vóór 2050 klimaatneutraal te hebben gemaakt. In een integrale energiesysteemverkenning voor 2030-2050 schetsen de gezamenlijke netbedrijven vier scenario’s voor het energiesysteem van de toekomst. Alle scenario’s gaan uit van een forse toename van het elektriciteitsverbruik en een groeiende vraag naar waterstof, vooral als brandstof en grondstof voor de industrie en voor zwaar transport.
Ook nu al is er een grote belangstelling voor het potentieel van waterstof voor de verduurzaming van de industrie, ziet Benjamin Pilzer, senior business developer bij Firan. “De energietransitie versnelt, en er wordt steeds concreter invulling gegeven aan de klimaatdoelstellingen. De wens om op korte termijn minder afhankelijk te worden van aardgas is daarbij een drijvende kracht. Waterstof is een essentieel onderdeel van de route naar het energiesysteem van de toekomst. “
De toegevoegde waarde van waterstof
Wat zijn de belangrijkste aanleidingen voor ondernemingen om de mogelijkheden voor waterstof te verkennen? Voor energie-intensieve ondernemingen die zijn gevestigd op havens, industriegebieden en bedrijventerreinen speelt in veel regio’s de problematiek van netcongestie, vertelt Pilzer. “Ondernemingen die de bedrijfsactiviteiten, productieprocessen en vervoermiddelen willen elektrificeren, kunnen vanwege drukte op het gereguleerde elektriciteitsnet niet altijd een grotere netaansluiting krijgen. Daarnaast is elektrificatie in sommige energie-intensieve sectoren ingewikkeld. Waterstof kan dan een uitkomst zijn.”
“De inzet van groene waterstof is ook van toegevoegde waarde voor bedrijven die klanten een duurzaam product willen leveren,” vult Pilzer aan. “Groene waterstof wordt gemaakt met hernieuwbare elektriciteit, zoals zonne- en windenergie. Er worden geen fossiele brandstoffen voor gebruikt, zoals bij grijze en blauwe waterstof, en er komt geen CO2 bij vrij. De toepassing van groene waterstof vermindert de negatieve milieu-impact van productieprocessen, en dat spreekt ondernemingen én hun klanten aan.” Zo is de inzet van waterstof als energiedrager en grondstof volgens Port of Amsterdam cruciaal om de CO2-uitstoot van de energie-intensieve bedrijven in het havengebied te verminderen. Daarnaast ziet het havenbedrijf, dat samen met Firan werkt aan een waterstofdistributienet, dat de verduurzaming nieuwe bedrijven aantrekt.
Integrale businesscase
Firan ontwikkelt, realiseert en exploiteert de infrastructuren voor efficiënte, veilige en betrouwbare waterstoftoepassingen voor havens, industriegebieden en bedrijventerreinen. De regionale waterstofdistributienetten worden in de toekomst verbonden met het nationale waterstofnetwerk van Hynetwork.
Er zijn in de markt nog veel vragen over de vereiste investeringen voor de ontwikkeling van een volledige, betrouwbare keten voor de productie en het gebruik van waterstof, merkt Pilzer. “Het is begrijpelijk dat ondernemingen op zoek zijn naar inzichten over kosten en baten, omdat aan de introductie van waterstof natuurlijk altijd een gedegen investeringsbesluit ten grondslag ligt. Net als aan een aansluiting op aardgas zijn ook aan de aansluiting op een waterstofdistributienetwerk verschillende soorten kosten verbonden. Het gaat om de eenmalige kosten voor de aansluiting en om variabele kosten, die samenhangen met de hoeveelheid waterstof die een onderneming afneemt.”
Naast de aansluiting op het waterstofnetwerk en het transport van de gebruikte waterstof, is ook de omgang met assets een financieel aandachtspunt. “Als onderdeel van de aansluiting op een waterstofdistributienetwerk zorgt Firan voor de installatie van invoer- en afvoerstations bij de afnemers. Maar soms is er daarnaast op de locatie nieuwe apparatuur nodig, of een aanpassing van de bestaande installaties. Ook de inhuur van externe expertise, bijvoorbeeld voor onderzoek naar veiligheidsmaatregelen en voor de aanvraag van vergunningen, is iets om rekening mee te houden.”
Over de toekomstige prijsontwikkeling van waterstof is nog veel onzeker. “De prijs per kilogram waterstof wordt in ieder geval bepaald door de kosten voor de productie, het transport en de levering. Externe factoren zijn van invloed op de prijzen van producenten en importeurs. De elektrolyser die zorgt voor de productie van waterstof, verbruikt elektriciteit. Als door wereldwijde crises de energieprijzen stijgen, dan wordt dat zichtbaar in de waterstofprijs.” Het is ook al duidelijk dat de energiebelastingen op aardgas stijgen, terwijl de belastingen voor waterstof tot 2030 praktisch gelijk blijven. Daarnaast verandert het Europese handelsplatform voor CO2-emissies, waardoor de kosten voor aardgasgestookte installaties naar verwachting verder toenemen.
“Het is belangrijk om een integrale businesscase op te stellen”, benadrukt Pilzer. “Zorg dat je als onderneming goede inzichten hebt in alles wat je moet regelen voor de overstap naar waterstof. In een integrale businesscase neem je naast de kosten natuurlijk ook de baten mee, plus de mogelijke subsidies.” Momenteel zijn er subsidies voor producenten en afnemers van waterstof, en zijn er voor producenten mogelijkheden vanuit de SDE++-regeling.
Firan denkt mee met ondernemingen over de businesscase voor de deelname aan een regionaal waterstofnetwerk, en geeft inzicht in de relevante financiële, juridische, technische en organisatorische aspecten. “Kenmerkend voor onze aanpak is dat we de kosten voor het waterstofdistributienetwerk socialiseren. Hoe groter het volume aan waterstof dat wordt getransporteerd, en hoe compacter en efficiënter de infrastructuur van het netwerk, hoe beter het rendement is. Dat voordeel berekenen we door aan de klanten, wat de business case voor alle gebruikers van het waterstofnet verbetert.”
Een gezamenlijke aanpak als basis
De Nederlandse overheid stimuleert de opschaling en innovatie van waterstoftoepassingen, onder andere door de ondersteuning van Waterstofnetwerk Nederland. Het landelijke netwerk komt vanaf 2025 in fasen beschikbaar, in eerste instantie rond vijf grote industriële clusters. Ondertussen zijn er allerlei lokale en regionale initiatieven, pilots en projecten om waterstof in te zetten voor de duurzame groei van havens, industriegebieden en bedrijventerreinen.
Welke praktische zaken komen er kijken bij een aansluiting op een waterstofnetwerk? De ontwikkeling van een waterstofnetwerk is nu nog een bijzondere situatie, waarvoor geen standaard werkwijzen klaarliggen, vertelt Pilzer. “Maar het start altijd met de oprichting van een projectgroep met alle betrokkenen. Denk aan de producenten en de afnemers van waterstof, en de leveranciers van waterstof, elektrolysers en installaties. Ook de netbeheerder, de gemeente en de provincie zijn nauw betrokken. Het organisatorische proces is heel belangrijk om de productie en het verbruik op elkaar af te stemmen – en daarmee een betrouwbaar en efficiënt netwerk te ontwikkelen. Daarvoor is een gezamenlijke aanpak nodig, die is gebaseerd op transparantie, een gedeelde missie en draagvlak in de samenleving.”
Waterstofhub
Nederland heeft alles in huis om in Europa een belangrijke hub voor groene waterstof te worden, zo concludeert een onderzoek van Royal HaskoningDHV. De combinatie van productiecapaciteit, opslagfaciliteiten, distributienetwerken én markt is volgens het onderzoek bepalend voor het succes van groene waterstof.
Een grote uitdaging voor de komende periode is volgens Pilzer om te komen tot een robuuste verbinding tussen alle schakels in de waterstofketen: van de productie en het transport tot de distributie en het gebruik. “Bij een waterstofproject heb je te maken met veel stakeholders. Als de specialist in infra voor nieuwe energie is Firan een schakelpunt tussen de verschillende betrokkenen. Het distributienetwerk legt immers – letterlijk en figuurlijk – de verbinding tussen de producenten, de leveranciers en de gebruikers. Commitment van alle betrokkenen is daarbij een essentiële succesfactor. Je moet het echt samen voor elkaar willen krijgen.”
Ook aan de slag met waterstof?
Firan vindt altijd de juiste oplossing voor de energievraag van ondernemingen, havens, industriegebieden en bedrijventerreinen, en zijn we een deskundige sparringpartner voor gemeenten, provincies en andere hoofdrolspelers in de energietransitie. Meer weten over de mogelijkheden van regionale waterstofnetwerken? Neem gerust contact met ons op.
